Vodafone Türkiye CEO’su Engin Aksoy, Türkiye’de 10 ili etkileyen deprem sonrası operatörlerin atıl çalışmasına ilişkin açıklamalarda bulundu.
Bloomberg HT’nin sorularını yanıtlayan Aksoy, baz istasyonlarının binaların üzerinde olması gerektiğini belirterek, bölgedeki elektrik kesintisinin baz istasyonlarının çalışmasına engel olduğunu, kesintilerde kullanılan jeneratörlerin 4 saat sürdüğünü belirtti.
Aksoy’un konuşmasından öne çıkanlar şöyle;
Yüzyılın en büyük trajedisini yaşıyoruz. 27 meslektaşımızı kaybettik, kendilerine rahmet diliyorum. Millet olarak büyük acılar içindeyiz. Bu tür bir durumda, bağlantı çok kritiktir. Yaşananları sizinle paylaşmak istiyorum…
Tüm operatörler olarak bölgede 8.900 istasyonumuz var. Vodafone olarak 3 bin 50 baz istasyonumuz var. Baz istasyonları kule ve bina üstü olmak üzere iki çeşittir; kule baz istasyonları, genellikle yol kenarlarında veya yüksek tepelerde gördüğümüz, nüfusun yoğun olmadığı bölgelerde kullanılan kule istasyonlarıdır. Bu istasyonların hiçbiri yıkılmadı. Bölgemizde bulunan istasyonlarımızın yarısı kule istasyonlardır. Bina üzerinde bulunan baz istasyonlarımızın değerli bir kısmı yıkıldı veya hasar gördü.
“Binadaki istasyonlar ya yıkıldı ya da hasar gördü”
Peki “Binanın üzerine neden yapıyoruz?” sorusu çokça gündeme gelmektedir, GSM teknolojileri sayesinde baz istasyonları binalarda örümcek ağı veya arı peteği gibi birbirini görmek zorundadır ve bina üzerindeki teknolojiler ve baz istasyonları ile nüfus yoğunluğu alanında kapsama sağlanabilmektedir. Tüm dünyada, Japonya, Endonezya ve Amerika gibi, yani sarsıntı riskinin yüksek olduğu ülkelerde, baz istasyonlarının da binaların üzerinde olması gerekiyor.
Binadaki baz istasyonları ya yıkıldı ya da hasar gördü. Üç ilde 500’den fazla baz istasyonu ağır hasar gördü, yıkıldı veya kullanılamaz hale geldi. Bu birinci sebep. İmar kanunlarına göre 5809 Sayılı Elektronik Haberleşme Kanununa göre ruhsatlar alınmakta ve burada yapılmaktadır. Elektrik direkleri gibi alanlar binaların yüksek olmadığı yerlerde baz istasyonu olarak kullanılabiliyor ama maalesef nüfusun çok yoğun olduğu ve yapılaşmanın ağır olduğu yerlerde maalesef dediğim gibi GSM teknolojilerinden dolayı baz istasyonlarının hepsi dünyanın her yerinde binalarda olmak zorunda.
“Baz istasyonlarındaki jeneratörlerin çalışma süresi 4 saat”
Baz istasyonlarındaki elektrik kesintisinin aksamalara neden olduğunu vurgulayan Aksoy, “Bütün baz istasyonları elektrikle çalışıyor ve böyle bir afet anında bölgede elektrik kesintisi oluyordu. Elektrik kesintilerinde baz istasyonlarındaki jeneratörleri çalıştırıyoruz ama jeneratörlerin dayanma süresi 4 saat, bundan sonrası yok daha büyük jeneratörler var ama bu baz istasyonları desteklemiyor. Baz istasyonunu destekleyen jeneratörlerin kapasitesi 4 saat olup, her 4 saat sonunda yakıt desteği verilmesi gerekmektedir. Bu kadar büyük bir bölgede, bu kadar büyük bir yıkım ve lojistik zorluk ortaya çıkıyor, bölgedeki 450 arkadaşımız ilk günden beri hem akaryakıt desteği sağlamak hem de bölgedeki baz istasyonlarının tamiri için sahada çalışıyor.
“İstasyonların şehirdeki binaların üzerinde olması iletişimi zedeledi”
Depremin ardından bölgeye seferberlik ekiplerin gönderildiği bilgisini veren Aksoy, şöyle devam etti:
“Kule baz istasyonu 35 kilometrelik bir alanda kapsama alanı sağlayabilir ancak şehirdeki baz istasyonları nüfuslu bölgelerde 1 km’ye kadar yol alabiliyor ve bazı durumlarda 200 metreye kadar düşüyor. şehirdeki binalarda birbirini görebilecek şekilde bağlantı kesilmesine neden oldu.İlave portatif baz istasyonları yapılabilir.Deprem protokolü gereği altyapı operasyon merkezimiz deprem olur olmaz ayağa kalkar. Bölgedeki meslektaşlarımızın da zarar görme ihtimali olduğu için bölgesel gruplar seferber edilerek istasyonlar bölgeye gönderiliyor.
Üç operatör olarak ilk etapta bölgeye 241 istasyon gönderilerek ortak kullanılmaya başlandı ama orada da bir sıkıntı yaşandı.
“Dört şey gereklidir: elektrik, yakıt, kritik personele öncelikli geçiş ve riskli binaların önceden bildirilmesi”
Baz istasyonlarının belirli protokollere uyularak kurulduğunu belirten Aksoy, “Bölüm olarak düzenlenmiş bir departmanız. Hem olağan zamanlarda hem de afet zamanlarında bir protokol vardır ve bu protokole göre düzenlenen bir grup bunun dışında afet programlarına uçtan uca ödeme yapılması gerekmektedir.
Herhangi bir beyin sarsıntısında dört şeye ihtiyacımız var; birincisi elektrik önceliği, ikincisi yakıt önceliği, üçüncüsü kritik çalışanımıza geçiş önceliği ve dördüncüsü riskli binaların önceden bildirilmesi.
Türkiye’de afete uyum yapan kurumlarda her türlü bilgi var. Tüm baz istasyonlarımız, örfi imar kanununa göre, Türkiye’de tamamı baz istasyonu olan 5 binden fazla baz istasyonu ile üç operatörle birlikte lisans aldığımız kamu kurumlarınca verilen lisanslarla faaliyet göstermektedir. ilgili kurum tarafından ruhsatlandırılmış ve imar izinleri yerleşime açık olan yerler.
Kendi şirketim için söyleyeyim, Türkiye genelinde yüzde 50 kule, yüzde 50 baz istasyonu yapıyor.”
“Afet durumunda internet tabanlı servisler kullanılmalı”
Afet bilincinin çok önemli olduğunu söyleyen Aksoy, “Bir an önce internet tabanlı servisleri kullanmaya başlamalıyız. Mesajlarımızı, aramalarımızı whatsapp gibi internet tabanlı servisler üzerinden vermemiz gerekiyor. Bu veri tüketimini, baz istasyonlarındaki trafiği, iletişimi daha mümkün kılıyor. Ayrıca ihtiyaç halinde yapılması adettendir. Ve ihtiyaç oldukça kullanmamız gerekiyor.”
Aksoy, “Şu anda baz istasyonlarında güneş enerjisi kullanılıyor. Öte yandan tüm baz istasyonlarına ve binalara güneş enerjisi panelleri kurmak çok da mümkün değil. Şu anda Türkiye’de tüm elektriğimizi yenilenebilir enerji kaynaklarından kullanıyoruz; “Mahalle tamamen çöktü, mahalledeki tüm baz istasyonları çöktü. Uzak bir baz istasyonundan o mahalleye sinyal getirmek çok zordur. Biz bunu mobil ile çözebiliriz ve o bölgelere taşınabilir desteği sağlandı ama bu kadar büyük bir hasarı kapatmak kolay değil.” diye konuştu.
“Ülke genelinde ağ çökmesi riski olabilir”
Operatörler arasında ortak bir altyapı kullanmanın mümkün olup olmadığı sorusuna Aksoy, “Türkiye’de rastgele bir operatörün müşterisisiniz. Yurt dışına çıktığınızda sim kartınızla yurtdışındaki anlaşmalı bir operatörden hizmet almaya başlıyorsunuz. O operatör Türkiye’de uygulanırsa yani A operatörünün olmadığı yerde o sınır anında B operatörüne geçebilir.Bu bir teknoloji olarak mümkün.Ancak bu GSM’in çekirdek şebekesini etkileyebilecek bir şey. Buradaki risk ağın ülke genelinde çökmesidir.Bir operatörün çekirdek ağı ortak altyapının kullanımı sırasında arızalanırsa diğer iki operatörü domino etkisi ile çökertir.Benim kişisel “Benim görüşüm ve benim görüşüm” kurum olarak bu riskin alınması gerektiği yönündeydi ama farklı görüşlere de katılıyorum. Bu küçük bir risk ama var.”
Aksoy, sözlerini şöyle sürdürdü:
“4 ihtiyacımız var: Elektrik önceliği, yakıt önceliği, işçi geçiş önceliği ve varsa riskli bina portföyünün paylaşımı. Mümkün olduğunca ortak altyapıların kurulmasına ihtiyaç var. Bir afet durumunda ilk andan itibaren, 3 operatör ilgili düzenleyici kurum ile birlikte ve ilgili bakan yardımcısının liderliğinde sürekli çalışıyoruz.
Şu anda yoğun nüfuslu bir bölgede böyle bir yıkım olduğu zaman yine baz istasyonları yıkılacak, bir daha elektrik verilemeyecek. Baz istasyonları binaların üzerinde olmalıdır. Uygun alanlar varsa daha fazla kule inşa edilebilir. Öte yandan kule yapmak kolay değil. Kimse mahallesine kule yapılmasını istemez. Yerel yönetimlerin de halktan dolayı bir yansıması vardır. Bunları da konuşmamız gerekiyor. Bölgemizde 3 bin 50 baz istasyonumuz var. Yarısı kule ve hiçbiri yıkılmadı. Elektriksiz yerlerde çalışmayanlar oldu; bazı hasarlar vardı, ancak bunlar tamir edilebilirdi. Bina üstü olunca böyle şehir yapısı olunca yapacak bir şey kalmıyor. Olası bir depremde bunların tekrar yaşanmaması için acilen elektrik verilmeli, yakıt önceliği hemen verilmeli, işçilere geçiş önceliği verilmeli, bugün riskli bir bina olduğunu biliyorsak bunlar paylaşılmalı ki oraya baz istasyonları koymuyoruz.
Halkın tepkilerine saygı duyuyor ve katılıyorum. Umarım bundan sonra da uçtan uca hep birlikte daha iyi hizmet verebiliriz.”
